Analyse: De 11 ‘Onderzoekswapens’

Een van de drie pijlers van dit semester: onderzoeken. Hoe wil ik dit semester omgaan met onderzoeken? Wat wil ik gaan onderzoeken? Hoe wil ik gaan onderzoeken?

Er zijn verschillende ‘wapens’ om onderzoek te doen. Deze elf technieken hebben we met de groep besproken en heb ik voor mezelf geanalyseerd. Per ‘wapen’ heb ik mij afgevraagd wat het inhoudt en waarom je het zou gebruiken. Ook heb ik geprobeerd om een voorbeeld te vinden waarin de onderzoekstechniek is gebruikt, of waar ik het in zou gebruiken.

1) Beroep doen op de WOB

Beroep doen op de Wet Openbaarheid Bestuur. Het recht om informatie van de overheid te mogen inzien. Denk hierbij aan de voorbereiding of uitvoering van een beleid, het vergeven van vergunningen etc. Handig bij het opstellen van gemeente-onderzoeken, forensische rapporten, risicoanalyses.
Nadelen hiervan zijn dat het erg tijdrovend is (de gemeentes mogen vier weken de tijd nemen), het niet altijd zeker is dat je de juiste informatie ontvangt en het niet snel en handig te vinden is.

2) Toepassen van datajournalistiek

Hiermee maak je een verschijnsel inzichtelijk door middel van cijfers, data of statistieken. Zo kun je een bepaalde mening of uitspraak onderbouwen of weerleggen met cijfers. Het geeft vaak een betrouwbare uitstraling aan een onderzoek.
Voorbeelden zijn bijvoorbeeld mijn eigen onderzoek naar overleden artiesten of dit NOS op 3-onderzoek over modellen.

3) Onderzoek doen via internet / social media

Onderzoek doen via social media of internet kan veel verborgen informatie opleveren. Het is vaak de eerste stap van het onderzoek: een zoekopdracht intoetsen in Google en de resultaten lezen. Maar via internet kunnen ook veel complexere onderzoek worden uitgevoerd. Voorbeelden hiervan zijn opsporingsonderzoeken zoals de Netflix-documentaire Don’t F**K With Cats en Anatomy of a Killing van de BBC, waarin door middel van o.a. Google Earth naar bergprofielen wordt gezocht.

4) Onderzoeken via de vertelvorm Story Based Inquiry

De Story Based Inquiry gaat uit van een manier om unieke verhalen te vertellen. Ze gaan vanuit een hypothese te werken om achter een verhaal te komen. Je zou deze onderzoekstechniek kunnen gebruiken om achter de dader te komen of om een verhaal inzichtelijker te maken voor jezelf. Dit wordt vaak gebruikt bij fictionele detectiveprogramma’s als CSI en Criminal Minds, maar ook in de Netflix-serie American Vandal

5) Het raadplegen van databanken

Door middel van databanken kun je verschillende rapporten, nieuwsberichten, cijfers en statistieken vinden. Hiermee kun je eerdere berichten of onderzoeksrapporten over een bepaald onderwerp vinden en deze gebruiken in het onderzoek. Voorbeelden van deze databanken zijn NexisUni (nieuwsberichten en publicaties), Delpher (kranten, boeken en tijdschriften), Statista (statistiekenbureau), Kluwer Navigator (juridische stukken) en Company Info (informatie over bedrijven, zoals KVK-gegevens, jaarverslagen etc.)

6) Het uitzetten van enquêtes of het gebruik maken van crowdsourcing

Door middel van het uitzetten van enquêtes kun je naar de mening van een bepaald publiek vragen. Crowdsourcing helpt om de kennis van mensen online te benutten. Vaak worden enquêtes gebruikt door bijvoorbeeld de NOS of Nieuwsuur om de gevolgen van bepaalde maatregelen of verschijnselen te meten. Enkele voorbeelden van over het uitdelen van corona-boetes en de koploper van coronaboetes. Het is belangrijk om hierbij altijd te vermelden hoe de enquête is gehouden en onder wie hij is verspreid.

7) Het maken en inzetten van een tijdlijn

Door het maken van een tijdlijn kun je een bepaald evenement of gebeurtenis overzichtelijk maken. Dit helpt om de structuur van het onderzoek te behouden. Deze tijdlijn kan je ook visueel doorzetten in de uiteindelijke productie. Een eigen voorbeeld wat ik hierbij misschien wil gaan maken: het verval van RKVV White Boys. Binnen één jaar zijn zij van ambitieuze club naar faillissement gegaan. Door middel van een tijdlijn zou je de gebeurtenissen uit dat bewogen jaar kunnen ordenen en zo een handig overzicht kunnen maken. Ook in de eerder genoemde Anatomy of a Killing wordt een tijdlijn gebruikt. Hier wordt dat gedaan om de precieze datum van de misdaad te vinden.

8) Het lezen en interpreteren van jaarrekeningen

Dit is misschien wel de lastigste en minst voor de hand liggende onderzoekstechniek. Door jaarrekeningen van bedrijven te lezen en te interpreteren, zouden frauduleuze zaken aan het licht gesteld kunnen worden. Echter is dit (zeker als leek) lastig om te vinden. Programma’s als Opgelicht?!, Radar en #BOOS (bijvoorbeeld over Creator Network) gebruiken deze methode vaak om oplichting en fraude op te sporen.

9) Factchecken

Factchecken is een belangrijk hulpmiddel van iedere journalist en tevens belangrijk tijdens een onderzoek. Factchecken is belangrijk omdat je moet controleren hoe betrouwbaar de informatie is. Ook is het als onafhankelijke partij belangrijk om controle uit te voeren op andere media en bronnen. Factchecken opzich zou een productie kunnen zijn, maar je zou het ook in een groter onderzoek kunnen gebruiken, door bijvoorbeeld een uitspraak van een minister te checken op validiteit. Legio voorbeelden zijn te vinden bij de Volkskrant en bij Factory van de FHJ.

10) Juridisch checken van informatie

Juridisch checken van informatie kan soms belangrijk zijn om ook de rechtskundige kant van het verhaal te vinden. Het is in een onderzoek ook belangrijk om te checken of de stappen die je onderneemt juridisch juist zijn.
Een andere invulling hiervan heeft overeenkomsten met het factchecken. Zo kan je ook bijvoorbeeld uitspraken en wetsvoorstellen juridisch controleren. Mag deze uitspraak volgens de wet? (denk aan de ‘minder’-uitspraak van Wilders). Voorbeeld hiervan is Keuringsdienst van Waarde.

11) Onderzoek via de participerende methode

Onderzoek doen via de participerende methode kan soms het verschil maken in een verhaal. Af en toe zit je vast in een onderzoek. Dit kan zijn omdat je bronnen niet meer kunnen of mogen zeggen of omdat je te ver weg van het onderwerp staat. Er kan dan gekozen worden om mee te draaien in een bepaalde sector of bedrijf, om zo een reconstructie te kunnen vormen. Zo ging Jeroen van Bergeijk undercover bij Bol.com en deed hij enkele weken later enkele schokkende voorvallen uit de boeken.

Extra:

Ik heb nu een goed beeld van alle technieken die er zijn en welke ik kan gebruiken in bepaalde situaties. Dit zal het voor mij een stuk makkelijker maken om onderzoek te gaan doen naar bepaalde onderwerpen.

Enkele tools die ik meegekregen heb om informatie, foto’s en video’s makkelijker te kunnen controleren zijn:

  • Invid voor video’s
  • Zoekmachines als tineye.com, Yandex, Bing of Google Reverse Image Search om foto’s te checken (oorsprong, eerst geplaatste datum, locatie etc.)

1 gedachte over “Analyse: De 11 ‘Onderzoekswapens’”

  1. Pingback: Hoe wil ik omgaan met onderzoeksjournalistiek? – Nick Dierckx

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *